INFORMACJE LOGOPEDYCZNE

Ćwiczenia narządów mowy są pierwszym etapem rozwoju mowy dziecka. 

Rozwój mowy uwarunkowany jest prawidłowym funkcjonowaniem aparatu artykulacyjnego, oddechowego i słuchowego. W tej grupie ćwiczeń należy wyodrębnić:

 ćwiczenia oddechowe;

 ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne;

 ćwiczenia warg i języka;

 ćwiczenia podniebienia miękkiego;

 ćwiczenia szczęki dolnej;

 ćwiczenia prawidłowego połykania.

Dziecko powinno powtarzać każde ćwiczenie do momentu opanowania. Ćwiczenia należy wykonywać przed lustrem około 5-10 minut dziennie (najlepiej kilka razy w tygodniu).

Ćwiczenia oddechowe

Oddychanie jest czynnością ważną dla poprawnego mówienia, a także dla prawidłowego rozwoju naszego aparatu artykulacyjnego. Inaczej oddychamy podczas spoczynku (wdech i wydech wykonujemy nosem), inaczej podczas mówienia, ponieważ powietrze wdychane jest głównie ustami, częściowo nosem, a wydychane ustami lub nosem – w zależności od wypowiadanych dźwięków mowy.

Ćwiczenia te mają na celu: wyrobienie oddechu przeponowego, poszerzenie pojemności płuc; rozróżnienie fazy wdechu i wydechu; wyrobienie umiejętności pełnego, szybkiego wdechu i wydłużenia fazy wydechowej; mówienia tylko na wydechu; dostosowania długości wydechu do czasu trwania wypowiedzi.

Ćwiczenia oddechowe:

 „huśtanie pluszaka na brzuchu". Najpierw pokazujemy ćwiczenie: leżymy na plecach, na brzuchu umieszczamy książkę, a na niej siedzi zabawka

pluszowa. Robimy wdech (przepona przesuwa się w dół) i brzuch uwypukla się; wydech (przepona powraca do swego poprzedniego położenia) i brzuch opada;

 łączenie ćwiczeń oddechowych z ćwiczeniami gimnastycznymi. Wdech wykonujemy z jednoczesnym szybkim wzniesieniem rąk (na boki lub do góry); wydech połączony jest z powolnym krzyżowaniem rąk z przodu lub opuszczaniem w dół;

 powtarzamy ćwiczenie poprzednie, ale podczas wydechu wymawiamy powoli głoskę aaaaaa. Przy kolejnym ćwiczeniu wymawiamy o, następnie inne samogłoski: u, e, y, i;

 nucenie, mruczenie znanych melodii (przy zamkniętych ustach);

 wciąganie i wydmuchiwanie powietrza;

 nadymanie buzi i przepychanie powietrza przy zamkniętych ustach;

 dmuchanie na wiatraczek;

 dmuchanie na płomień świecy;

 zdmuchiwanie lekkich przedmiotów ze stołu (kartka, piórka);

 wąchanie kwiatów;

 zabawy ortofoniczne (długie syczenie węża, szczekanie psa, naśladowanie dźwięków z otoczenia).

Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego:

Ćwiczenia, które tu proponuję, mają na celu:

 usprawnienie języka, warg, podniebienia miękkiego i żuchwy (dolnej ruchomej szczęki);

 opanowanie przez dziecko umiejętności świadomego kierowania ruchami narządów artykulacyjnych;

 wyrobienie wrażliwości miejsc i ruchów w jamie ustnej, istotnych dla prawidłowego wymawiania dźwięków;

 usprawnienie koordynacji ruchowej w zakresie aparatu artykulacyjnego;

 wyuczenie prawidłowego połykania (tzw. połykania typu dorosłego).

Ćwiczenia usprawniające wargi

 leciutki masaż warg;

 ściskanie ust w dzióbek;

 rozchylanie ust w kierunku kącików ust (szeroki uśmiech);

 rozchylanie i składanie warg do uśmiechu;

 zaciskanie warg;

 nakładanie wargi dolnej na górną i górnej na dolną;

 nagryzanie górnymi zębami na dolną wargę i dolnymi na górną;

 nadymanie policzków – balonik i przebijanie go palcami;

 „parskanie koni” – wibracja warg;

 wyraźne wymawianie samogłosek w parach: a i o e u y.

Ćwiczenia usprawniające język:

 dotykamy palcem lub zimną łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je "zaczarowanym miejscem", w którym język powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię;

 przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek lub pastylek pudrowych;

 zlizywanie nutelli z podniebienia przy szeroko otwartych ustach;

 głaskanie podniebienia językiem;

 dotykanie czubkiem języka różnych miejsc w jamie ustnej;

 „jadące konie” – kląskanie językiem;

 liczenie zębów językiem;

 wypychaniem językiem policzków;

Ćwiczenia podniebienia miękkiego

Ćwiczenia podniebienia miękkiego najlepiej wykonywać z wykorzystaniem lusterka i przy szeroko otwartych ustach:

 ziewanie przy nisko opuszczonej szczęce;

 wdech przez nos i wydech przez usta przy szeroko otwartych ustach;

 wdychanie powietrza przez nos przy zamkniętych ustach;

 naśladowanie odgłosów płukanego gardła.

Ćwiczenia ruchów szczęki dolnej:

 opuszczanie i podnoszenie szczęki dolnej;

 przesuwanie szczęki dolnej w prawo i lewo;

 wysuwanie szczęki dolnej do przodu i cofanie jej;

 żucie.

Ćwiczenia prawidłowego połykania:

 unoszenie języka za górne, przednie zęby;

 dotykanie wskazanego miejsca np. palcem, szpatułką;

 ćwiczenia ze śpiewem sylab typu la-la-la, lo-lo-lo;

 połykanie śliny przy zamkniętych zębach, szerokim uśmiechu (język trzymamy przez cały czas za górnymi zębami);

 picie i połykanie płynów (dziecko pije wodę lub inny napój po jednym łyku, kolejno zachowując czynności: nabiera łyk napoju, unosi język, zamyka zęby, połyka płyn).